Chyba nie trzeba nikomu przedstawiać, kim są Muminki – ich przygody od dawna zachwycają dzieci (i nie tylko) na całym świecie. W tym roku obchodzimy 80. rocznicę wydania pierwszej książki o tych przesympatycznych stworzeniach. Korzystając z okazji, Zespół do spraw Badań nad Literaturą i Kulturą Dziecięcą Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej w Poznaniu gościł profesora Björna Sundmarka, który wygłosił wykład pod tytułem „Moominalism: Tove Jansson and the Art of the Miniature”

Profesor Björn Sundmark jest badaczem i krytykiem literatury dziecięcej oraz profesorem literatury angielskiej na Uniwersytecie w Malmö w Szwecji. Obecnie pracuje nad monografią poświęconą Tove Jansson i jej książkom o Muminkach. Jego wykład odbył się 9 kwietnia o godzinie 13 w budynku Collegium Maius w Poznaniu.

Moominalism

W twórczości dla dzieci można się spotkać z umieszczaniem akcji w zminiaturyzowanym świecie, w którym mali bohaterowie radzą sobie w wielkiej przestrzeni. Jednak mimo swojego rozmiaru (czy właściwie – dzięki niemu) otwierają się przed nimi ogromne możliwości. Zdaniem profesora Sundmarka wyjątkowo dobrze jest to widoczne w twórczości Tove Jansson. Stąd też termin Moominalism, czyli połączenie dwóch słów: „Moomin” i „minimalism”.

Mały świat i wielkie przygody

Niewielki wzrost Muminków jest wielokrotnie podkreślany w książkach Jansson. Autorka dokonuje tego na dwa sposoby. Po pierwsze można to dostrzec na ilustracjach – małe postaci są umieszczane obok większych od siebie istot, roślin czy przedmiotów. Po drugie tak samo jest w tekście. Ten miniaturowy świat niesie ze sobą mnóstwo niebezpieczeństw, ale też możliwości i szans na przygodę – w każdej książce z tego cyklu mamy okazję śledzić kolejne niewiarygodne (i momentami groźne) przygody Muminków.

Przeogromna wyobraźnia zamknięta w pudełku

W kontekście każdego dzieła, bez względu na medium, możemy powiedzieć, że mamy do czynienia z jakimś „małym światem”. To, co dzieje się w wyobraźni autora czy autorki, otrzymuje zamkniętą formę dostępną dla innych ludzi. W przypadku „Muminków” mamy jednak z tym do czynienia również w samym tekście – widzimy jeszcze mniejsze światy w mikroskopijnej przestrzeni. Szczególnie zapadł mi w pamięci przykład Mamy Muminka, która tęskniąc za domem, namalowała go sobie i odkryła, że jest w stanie przejść do tego obrazu. Książki o Muminkach są też opatrzone dokładnymi mapami. To swoista kondensacja czasu i przestrzeni – zawiera w sobie całą fabułę, a wszystkie miejsca opisane w danej historii możemy zobaczyć na jednej stronie.

Podczas wykładu badacza poruszane były również inne kwestie – biografia autorki, a także rola detali. Na szczęście dla wszystkich zainteresowanych tematem, którzy nie mieli okazji wysłuchać wystąpienia na żywo, spotkanie zostało nagrane i ma się pojawić w internecie, na platformie YouTube. Serdecznie polecam go obejrzeć – dla mnie to, o czym opowiadał profesor Sundmark, było niezwykle ciekawe i pozwoliło mi spojrzeć na książki o Muminkach z nowej perspektywy.

Olga Graban