Kiedy pierwszego stycznia rozpoczynamy nowy rok, świat jest pogrążony w stagnacji. Trudno wykrzesać z siebie energię i poczuć atmosferę nowego początku w środku zimy, kiedy to dni są krótkie i ciemne. Niektóre kultury jednak świętują nadejście nowego roku 21 marca, czyli w pierwszy dzień wiosny. 

Perski Nowy Rok – Nouruz

Historia Nouruz sięga nawet 3000 lat wstecz. Początkowo obchodzony jedynie przez Persów, w 2010 roku został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO i uznany za święto międzynarodowe przez ONZ. Nouruz to pierwszy dzień roku według kalendarza perskiego używanego w Iranie i Afganistanie. Wypada zazwyczaj między 19 a 21 marca według kalendarza gregoriańskiego i jest symbolicznym momentem odrodzenia natury i nowego początku.  

Tradycje

Wiosenne porządki w domu to nieodłączna część Nouruz. Dzięki nim domownicy mogą wejść w nowy rok w czystym otoczeniu. Często z tej okazji kupuje się również kwiaty, a także nowe ubrania.  

Obowiązkowym elementem obchodów Nouruz są wizyty u rodziny, przyjaciół, a nawet sąsiadów. Gospodarze częstują odwiedzających herbatą, ciastami oraz świeżymi i suszonymi owocami. Najczęściej to młodsze osoby przychodzą w odwiedziny do starszych.

Stoły w tym okresie dekoruje się specjalnym zestawem zwanym Haft Sin, czyli siedmioma produktami, których nazwy w języku perskim zaczynają się na literę „sin”. Każdy z nich ma symboliczne znaczenie. Można tam znaleźć między innymi czosnek symbolizujący ochronę przed chorobami, jabłko oznaczające piękno oraz sumak – orientalną przyprawę w czerwonym kolorze – reprezentującą wschód słońca, czyli zwycięstwo światła nad ciemnością.  

Inne symboliczne przedmioty, które mogą pojawić się na noworocznym stole, mimo że nie należą do Haft Sin, to między innymi lustro, świece, malowane jajka oraz złote rybki.  

Co kraj, to obyczaj

Według UNESCO Nouruz jest obecnie obchodzony przez ponad 300 milionów ludzi na całym świecie. Oprócz Iranu i Afganistanu świętuje się go także w niektórych częściach Azji Środkowej, takich jak Uzbekistan, Kazachstan i Tadżykistan, a także w Turcji, Syrii i Kurdystanie. Każdy region ma swoje własne tradycje i zwyczaje związane z powitaniem nowego roku.  

W Afganistanie Nouruz to jedna z najważniejszych okazji do świętowania, której towarzyszy wiele atrakcji. Popularną tradycją w tym czasie jest oglądanie rozgrywek buzkaszi, czyli gry konnej przypominającej polo, w której to zawodnicy walczą o zdobycie korpusu kozy położonej na środku boiska. W 2022, po przejęciu władzy przez Talibów, Nouruz przestał być świętem narodowym, jednak nie zakazano jego świętowania.

W Azerbejdżanie obchody Nouruz trwają kilka dni, które są wypełnione tańcem, muzyką oraz zawodami sportowymi. Ponadto w tradycji azerskiej wierzy się, że pogoda w trakcie Nouruz prognozuje kolejne pory roku – pierwszego dnia wiosnę, drugiego lato, trzeciego jesień, a czwartego zimę.

Nouruz jest najważniejszym świętem w kulturze kurdyjskiej, podczas którego organizuje się gry, tańce i spotkania rodzinne, czyta poezję oraz przygotowuje się specjalne potrawy. W niektórych częściach Kurdystanu, w przeddzień Nouruz, rozpala się ogniska, które symbolizują koniec ciemnej pory roku i nadejście wiosny – czasu światła i nadziei.

Alicja Żurakowska